Những lời không nên nói
Có một hôm, một vị đại thần thuộc tầng lớp Bà La Môn của đất nước Magadha (một đế quốc hùng mạnh ở miền Đông Ấn Độ từ thế kỷ 6 TCN đến thế kỷ 6) đến trúc lâm viện ở thành cổ Shravasti để thăm Đức Phật.
Vị đại thần này nói với Đức Phật rằng, ông ta là người như thế này:
Phàm là những thứ tôi tận mắt nhìn thấy, tôi đều có thể miêu tả lại một cách chuẩn xác; phàm là những lời tôi tận tai nghe được, tôi hoàn toàn có thể trần thuật lại toàn bộ những gì đã nghe; phàm là thứ tôi cảm nhận được, tôi đều có thể nói ra hết dựa theo những gì đã cảm nhận được, từ trước đến giờ chưa bao giờ sai.”
Đức Phật không hoàn toàn đồng ý với những gì vị đại thần nói, người khai thị vị đại thần: “Ta không nói đại thần ‘nên’ hay ‘không nên’ nói hết ra tất cả những gì ông nghe thấy hay ông biết.
Nếu như nói ra tất cả những gì chúng ta nhìn thấy, những gì ta biết mà khiến cho những điều bất thiện tăng lên và những điều thiện giảm đi, vậy ta sẽ không nói.
Ngược lại, nếu việc đó có thể làm cho những điều bất thiện giảm đi và những điều thiện tăng lên, ta sẽ nói ra. Tương tự như thế, những điều nghe thấy hay những điều cảm nhận được cũng vậy.”
Lời bình
Trong cuộc sống hằng ngày, liệu bạn có phải là người thận trọng trong ngôn từ, hành động?
Có những lời, chỉ cần không nói ra sẽ giúp con người chúng ta tích thêm phúc đức, ngược lại nói ra sẽ khiến con người tạo khẩu nghiệp, mất đi phúc đức, thậm chí có thể lập tức gây ra tai họa cho người nói. Chính vì thế mà người xưa mới có câu “Uốn lưỡi 7 lần trước khi nói”.
Trước khi phát ngôn bất cứ điều gì, đều cần phải suy nghĩ thật kỹ, thận trọng cân nhắc điều gì nên nói, điều gì không. Những câu nói không suy nghĩ có những lúc sẽ gây tác dụng ngược ngoài sức tưởng tượng, phá hỏng các mối quan hệ và làm tổn thương người khác, thậm chí rước họa vào thân.
Vì thế trong cuộc sống hàng ngày, nếu nói chuyện với nhau, chúng ta hãy để cuộc chuyện trò trở nên có ý nghĩa và chất lượng, bớt những chuyện ngồi lê đôi mách chẳng mang lại điều gì tích cực.
Vô tranh
Một ngày nọ, đệ tử của Mục-kiền-liên và học tăng của A-nan-đà nói chuyện với nhau, hai người thỏa thuận với nhau sẽ cùng đồng thanh tụng kinh Phật, xem ai tụng hay nhất, tuyệt vời nhất.
Các Tỳ-kheo khác chứng kiến cảnh này đã kể lại với Đức Phật. Đức Phật gọi một vị Tỳ-kheo khác đi mời hai người này tới giảng đường.
Sau khi hai người tới trước mặt Đức Phật và cúi lạy Người, Đức Phật mới hỏi: “Có phải hai ngươi đang bàn nhau cùng tụng kinh, so xem ai tụng hay hơn không?”
Hai người đồng thanh đáp: “Vâng, thưa Đức Phật!”
Đức Phật nói: “Lẽ nào các ngươi chưa từng nghe ta răn dạy ư? Nếu Tỳ-kheo có lòng hiếu thắng, có lòng ganh đua thì có khác gì những người ngoại đạo?
Phật pháp có thu phục, có giáo hóa, khi các các Tỳ-kheo thụ pháp, mọi hành động lời nói cần phải tương ứng với Kinh, Luật. Nếu không sẽ nổi lên lòng hiếu thắng, làm sao hoá độ chúng sinh?”
Đức Phật khai thị thêm: “Tụng nhiều kinh chưa chắc đã là tốt nhất, giống như đếm bò mà mình chẳng có con nào, đó thực sự không phải điều Tỳ-kheo nên học.
Học đạo quan trọng nhất là chấp hành và thực hiện ý nghĩa của phật pháp mà mình đã học được.
Bởi vậy mới nói, tụng hàng ngàn cuốn kinh nhưng không hiểu ý nghĩa nằm ở đâu, chẳng bằng nghe một câu mà có thể chấp hành đắc đạo; tụng hàng ngàn câu đạo lý nhưng không thể thông suốt, chẳng bằng thực hiện được lời nhắn nhủ trong một câu nói hay, từ đó có được sự giải thoát.
Cho nên mới nói, một đại trượng phu thực thụ, trí tuệ hơn người có thể đánh thắng trăm ngàn kẻ địch nông cạn. Nếu muốn chiến thắng bản thân, nhất định phải tu luyện chính kiến của mình.
Thế nên các Tỳ-kheo, từ nay về sau đừng có hiếu thắng mà so bì, thi thố, tranh giành lẫn nhau. Nếu như còn hiếu thắng, ganh ghé nhau, hãy dùng phật pháp để đoạn tuyện phiền não và những điều còn lăn tăn. Này hai Tỳ-kheo, các ngươi cũng nên tu hành như vậy.”
Hai Tỳ-kheo sau khi được Đức Phật khai thị, họ ngay lập tức đứng dậy khỏi chỗ ngồi, cúi đầu lên chân Đức Phật và xin được hối lỗi, phát nguyện: “Từ nay về sau quyết không phạm lỗi. Chỉ mong Đức Phật từ bi, chấp nhận sự hối lỗi.”
Đức Phật nói: “Trong Phật pháp, Pháp tôn quý nhất chính là ăn năn hối cải. Ta chấp nhận sự hối lỗi của hai ngươi.”
Đức Phật quay người lại nói với các Tỳ-kheo khác: “Việc lần này có thể coi như một bài học để mọi người học tập, các ngươi phải nhớ kỹ trong lòng.”
Lời bình
Vô tranh là đức tính tốt đẹp của người tu hành. Vô tranh khi tu hành có thể giúp chúng ta ngăn chặn được những phiền muộn do 3 yếu tố tham, sân, si gây ra. Trí tuệ vô tranh chấm dứt phiền muộn của con người, đó là bản lĩnh tu hành mà chỉ Đức Phật và A-la-hán mới có.